Bỏ túi các cách làm giảm triệu chứng ốm nghén khi mang thai

Làm giảm triệu chứng ốm nghén không chỉ giúp mẹ bầu cảm thấy dễ chịu hơn mà còn đặc biệt quan trọng trong giảm nghén 3 tháng đầu. Khi các dấu hiệu như buồn nôn, mệt mỏi hay kén ăn xuất hiện, nhiều mẹ lo lắng không biết cách xử lý ra sao để vừa an toàn vừa hiệu quả.

Các biện pháp làm giảm ốm nghén tự nhiên

Chia nhỏ bữa ăn, ăn nhẹ trước khi ngủ và sau khi thức dậy

Trong những tháng đầu thai kỳ, cảm giác buồn nôn thường xuất hiện khi dạ dày quá đói hoặc quá no. Vì thế, điều chỉnh chế độ ăn uống là bước đầu tiên giúp mẹ bầu kiểm soát ốm nghén hiệu quả.

Cách thực hiện:

• Thay vì ăn ba bữa lớn, mẹ nên chia thành 5 – 6 bữa nhỏ trong ngày.
• Trước khi đi ngủ khoảng 30 phút, hãy ăn nhẹ bằng sữa ấm, bánh quy hoặc trái cây mềm.
• Sau khi thức dậy, mẹ nên ăn một ít bánh quy khô, hạt hoặc bánh mì nướng trước khi rời khỏi giường.

Việc chia nhỏ bữa ăn giúp dạ dày không bị quá tải, giữ mức đường huyết ổn định, từ đó giảm cảm giác buồn nôn. Ăn nhẹ trước khi ngủ và sau khi thức dậy giúp hạn chế tình trạng dạ dày trống rỗng, một nguyên nhân phổ biến gây ốm nghén vào buổi sáng. Đây là mẹo đơn giản mà hiệu quả, đặc biệt trong các tuần đầu như giảm nghén ở tuần thứ 6 hay tuần thứ 7, khi dạ dày trở nên nhạy cảm hơn do sự thay đổi nội tiết.

Uống đủ nước, tránh để cơ thể mất nước

Mất nước là tình trạng mẹ bầu dễ gặp trong thời kỳ ốm nghén, đặc biệt nếu nôn ói nhiều. Việc bổ sung đủ nước sẽ giúp làm dịu hệ tiêu hóa và giảm kích thích dạ dày – nơi gây ra phần lớn cảm giác buồn nôn, cân bằng cơ thể.

Cách thực hiện:

• Uống nước đều đặn trong ngày, mỗi lần một ít để tránh cảm giác đầy bụng.
• Mẹ có thể thêm lát chanh, gừng hoặc bạc hà vào nước để tăng hương vị và giảm buồn nôn.
• Tránh uống nhiều nước ngay sau khi ăn để không gây áp lực lên dạ dày.

Hít thở sâu, thư giãn, tránh căng thẳng

Khi căng thẳng, hormone cortisol tăng cao khiến hệ tiêu hóa rối loạn và làm tăng cảm giác buồn nôn. Việc thư giãn giúp ổn định thần kinh, cải thiện tuần hoàn máu và hỗ trợ giảm ốm nghén tự nhiên.

Cách thực hiện:

• Mỗi ngày dành vài phút để ngồi yên, hít thở sâu và đều, tập trung vào nhịp thở.
• Có thể kết hợp với nghe nhạc nhẹ, mùi hương dễ chịu hoặc thiền đơn giản tại nhà.
• Tránh những tình huống gây áp lực, lo lắng kéo dài.

Tập yoga hoặc đi bộ nhẹ nhàng

Hoạt động thể chất kích thích lưu thông máu, hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn và giải phóng endorphin – hormone giúp cải thiện tâm trạng, từ đó làm giảm mệt mỏi và buồn nôn.

Cách thực hiện:

• Mỗi ngày, mẹ có thể đi bộ từ 15 – 30 phút ở nơi thoáng khí, yên tĩnh.
• Tập các động tác yoga nhẹ nhàng phù hợp cho bà bầu 2 – 3 buổi mỗi tuần.
• Luôn khởi động kỹ và nghỉ ngơi đủ sau khi tập luyện.

Cách giảm ốm nghén theo Tây y

Sử dụng thuốc dưới sự chỉ định của bác sĩ

Khi ốm nghén ở mức độ trung bình đến nặng, việc dùng thuốc có thể cần thiết để kiểm soát triệu chứng và tránh ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và thai nhi.

Thuốc điều trị ốm nghén có tác dụng trực tiếp lên hệ thần kinh hoặc tiêu hóa, giúp giảm cảm giác buồn nôn và nôn ói nhanh chóng, nhất là trong những trường hợp nôn nghén nặng kéo dài.

Bổ sung Vitamin B6 (Pyridoxine)

Vitamin B6 là vi chất quan trọng trong việc chuyển hóa protein và ổn định thần kinh, hai yếu tố có liên quan mật thiết đến triệu chứng ốm nghén. Vitamin này giúp cân bằng các chức năng của hệ thần kinh trung ương, làm dịu cảm giác buồn nôn mà không gây tác dụng phụ lớn, rất phù hợp với mẹ bầu trong giai đoạn đầu thai kỳ.

Cách thực hiện:

• Dùng vitamin B6 dạng viên theo liều lượng được bác sĩ hướng dẫn. 
• Bổ sung thêm qua thực phẩm giàu vitamin B6 như chuối, bơ, ngũ cốc nguyên cám, thịt gà.

Thuốc chẹn H1 (kháng histamin)

Các thuốc kháng histamin H1 thường được sử dụng để điều trị dị ứng nhưng cũng có tác dụng giảm buồn nôn, chóng mặt trong thai kỳ gồm dimenhydrinate, diphenhydramine… bởi chúng có khả năng làm dịu vùng tiền đình trong não – nơi điều khiển cảm giác buồn nôn và nôn mửa.

Lưu ý 

• Dùng theo đúng chỉ định của bác sĩ.

• Không nên kết hợp nhiều loại kháng histamin cùng lúc.

Elevit giảm nghén

Nhiều mẹ thắc mắc uống Elevit có giảm nghén không – câu trả lời là có. Một số dòng sản phẩm như Elevit ốm nghén được thiết kế chuyên biệt với vitamin B6 và gừng giúp làm dịu dạ dày, rất phù hợp để giảm nghén ở tuần thứ 9 hoặc thai 10 tuần giảm nghén.

Lưu ý:

• Dùng theo chỉ định của bác sĩ.

• Nên uống sau ăn sáng để cơ thể hấp thụ tốt và tránh kích ứng dạ dày.

Thuốc chống nôn (Doxylamine, Metoclopramide, Ondansetron, Promethazine)

Với những trường hợp ốm nghén nghiêm trọng, mẹ bầu có thể được chỉ định thuốc chống nôn mạnh hơn để bảo vệ sức khỏe và tránh mất nước. Chúng hoạt động trên trung tâm nôn của não, giúp kiểm soát cảm giác buồn nôn và ngăn tình trạng nôn kéo dài.

Lưu ý:

• Dùng thuốc theo bác sĩ chuyên khoa chỉ định.

• Một số thuốc như Ondansetron có thể kê đơn nếu các biện pháp khác không hiệu quả.

• Theo dõi sát các phản ứng phụ như buồn ngủ, táo bón hoặc khô miệng.

Gừng dạng viên nén hoặc siro

Gừng là dược liệu tự nhiên có khả năng làm dịu dạ dày, đặc biệt vào buổi sáng, được ứng dụng rộng rãi cả trong y học cổ truyền lẫn Tây y. Gừng giúp điều hòa nhu động ruột, giảm co thắt dạ dày và ức chế các tín hiệu gây buồn nôn trong hệ thần kinh trung ương, đặc biệt trong các giai đoạn như thai 8 tuần.

Cách thực hiện:

• Uống viên gừng hoặc siro gừng theo liều khuyến nghị (thường 250–500 mg/lần, 3 – 4 lần/ngày).
• Có thể kết hợp uống trà gừng ấm vào buổi sáng hoặc khi cảm thấy buồn nôn.

Liệu pháp bổ sung và thay thế

Một số liệu pháp hỗ trợ như châm cứu, bấm huyệt hoặc sử dụng tinh dầu giúp điều hòa năng lượng trong cơ thể, giảm căng thẳng và ổn định vùng cảm giác buồn nôn – từ đó hỗ trợ cải thiện triệu chứng ốm nghén một cách tự nhiên và không dùng thuốc.

Cách thực hiện:

• Dùng vòng bấm huyệt cổ tay (vòng chống say tàu xe) để tác động lên huyệt nội quan.
• Có thể sử dụng tinh dầu bạc hà hoặc chanh để hít nhẹ khi cảm thấy khó chịu.
• Nếu thực hiện châm cứu, cần tìm đến cơ sở uy tín và kỹ thuật viên có chuyên môn với thai phụ.

Liệu pháp IV (truyền dịch)

Đối với mẹ bầu bị nôn nghén nặng không thể ăn uống, truyền dịch là giải pháp y tế cần thiết để hồi phục thể trạng. Liệu pháp IV giúp bổ sung nhanh chóng lượng nước, điện giải và dưỡng chất cần thiết, giảm tình trạng mất nước, kiệt sức và cải thiện cơn buồn nôn nghiêm trọng.

Cách thực hiện:

• Được thực hiện tại bệnh viện hoặc cơ sở y tế dưới sự theo dõi của bác sĩ.
• Dịch truyền có thể bao gồm nước, điện giải, vitamin B6, glucose và thuốc chống nôn nếu cần.

Bổ sung dinh dưỡng hợp lý

Một chế độ dinh dưỡng đầy đủ và cân đối sẽ góp phần quan trọng trong việc  giảm cảm giác mệt mỏi, duy trì đường huyết ổn định và giảm tình trạng buồn nôn. Ngoài ra, cung cấp năng lượng và vi chất cho thai nhi phát triển khỏe mạnh. 

Cách thực hiện:

• Ăn đa dạng các nhóm thực phẩm: rau củ, trái cây, tinh bột, protein, chất béo tốt.
• Tránh thức ăn có mùi nồng hoặc chiên rán nhiều dầu mỡ.
• Có thể sử dụng sữa bầu hoặc thực phẩm chức năng theo chỉ định bác sĩ.
• Sử dụng sản phẩm dinh dưỡng y học dưới dạng sữa như Mamacare MamaCare Mothers Nutrition.

MamaCare là thực phẩm bổ sung dành cho bà bầu, với hàm lượng sắt vừa phải, dễ hấp thu ngay cả trong giai đoạn ốm nghén.

Sản phẩm cung cấp 26 loại vitamin và khoáng chất thiết yếu như axit folic, iốt, vitamin nhóm B, protein và carbohydrate. Đây là nguồn bổ sung dinh dưỡng toàn diện, đáp ứng nhu cầu vi chất và đa chất (bao gồm cả protein, carbohydrate và chất béo) trong suốt thai kỳ.

MamaCare đặc biệt phù hợp khi mẹ bầu bị buồn nôn, chán ăn hoặc nhạy cảm với mùi, gây khó khăn trong việc duy trì chế độ ăn cân bằng. Có thể sử dụng 2 lần mỗi ngày trong những thời điểm không khỏe và không thể ăn uống đầy đủ.

Biện pháp giảm bớt nghén theo Đông y

Sử dụng thảo dược tự nhiên

Đông y coi ốm nghén là sự mất cân bằng tạm thời trong cơ thể khi khí huyết thay đổi đột ngột để thích nghi với thai kỳ. 

Một số thảo dược lành tính có tác dụng điều hòa tỳ vị, giúp giảm cảm giác buồn nôn và mệt mỏi. Các loại thảo dược này có tác dụng ấm vị, tán hàn, giúp điều khí và làm dịu dạ dày. Gừng và trần bì giúp giảm cảm giác đầy bụng và nôn ói, trong khi bạc hà giúp thư giãn thần kinh và giảm buồn nôn nhẹ nhàng.

Cách thực hiện:

• Gừng: Dùng vài lát gừng tươi hãm với nước ấm để uống vào buổi sáng hoặc khi cảm thấy buồn nôn.
• Trần bì (vỏ quýt khô): Hãm một ít trần bì với nước sôi, uống 2 – 3 lần/ngày sau bữa ăn.
• Bạc hà: Hãm lá bạc hà khô hoặc tươi thành trà, dùng khi có cảm giác khó chịu trong dạ dày.

Châm cứu và bấm huyệt

Theo Đông y, các huyệt đạo trên cơ thể liên kết với các tạng phủ và dòng khí bên trong. Tác động đúng huyệt có thể giúp điều hòa khí huyết, ổn định chức năng tiêu hóa và làm dịu cảm giác buồn nôn.

• Bấm huyệt nội quan (P6 – Neiguan): Xác định vị trí cách nếp gấp cổ tay khoảng 2 – 3 cm, nằm giữa hai gân ở cổ tay trong. Dùng ngón cái ấn nhẹ và day tròn trong 2 – 3 phút mỗi lần, lặp lại 2 – 3 lần/ngày.
• Châm cứu: Được thực hiện bởi lương y hoặc bác sĩ Đông y có chuyên môn, sử dụng kim châm tác động lên các huyệt đạo như nội quan, túc tam lý, trung quản… để điều chỉnh khí huyết.

Bấm huyệt và châm cứu giúp điều hòa chức năng tỳ vị, làm dịu thần kinh và giảm triệu chứng ốm nghén hiệu quả. Đây là phương pháp không dùng thuốc, an toàn khi được thực hiện đúng cách.

Duy trì sự cân bằng âm – dương trong sinh hoạt

• Trong quan niệm Đông y, thai phụ cần giữ trạng thái cân bằng giữa âm dương, hàn, nhiệt để cơ thể thích nghi tốt với sự phát triển của thai nhi và tránh phát sinh các triệu chứng như nôn nghén.
• Ưu tiên ăn các món ấm nóng, dễ tiêu hóa như cháo, súp, canh hầm. Tránh các món lạnh, sống hoặc quá cay nóng vì dễ gây rối loạn tiêu hóa.
• Giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng, mệt mỏi kéo dài. Có thể nghe nhạc nhẹ, thiền hoặc đi bộ thư giãn mỗi ngày.
• Giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng bụng và chân, tránh gió lạnh và thay đổi nhiệt độ đột ngột.

Cân bằng âm – dương giúp khí huyết lưu thông thuận lợi, tạng phủ hoạt động hài hòa. Khi tỳ vị khỏe, cơ thể hấp thu dinh dưỡng tốt hơn, giảm thiểu cảm giác buồn nôn và nôn mửa.

Làm giảm triệu chứng ốm nghén giúp mẹ bầu cảm thấy dễ chịu hơn và đảm bảo sức khỏe thai kỳ. Dù áp dụng phương pháp tự nhiên, dùng Elevit giảm nghén, vitamin B6 hay châm cứu Đông y, mẹ nên lựa chọn cách phù hợp với thể trạng và từng giai đoạn như thai 6 – 10 tuần. Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng thuốc hoặc thực phẩm chức năng để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.