Tại sao lại bị nghén ngủ khi bầu? Biểu hiện và cách khắc phục

Nghén ngủ là một trong những hiện tượng phổ biến khi mang thai, cơ thể phụ nữ trải qua sự thay đổi để thích nghi với sự phát triển của thai nhi. Tình trạng này khiến không ít mẹ bầu cảm thấy mệt mỏi và lo lắng. Bài viết này sẽ cùng bạn đi sâu tìm hiểu, giúp mẹ bầu có cái nhìn rõ ràng và an tâm hơn về hiện tượng nghén ngủ.

Nghén ngủ là sao?

Nghén ngủ là một hiện tượng phổ biến trong thai kỳ, được định nghĩa là tình trạng buồn ngủ quá mức, ngủ nhiều hơn bình thường, luôn trong trạng thái uể oải và mệt mỏi ngay cả khi đã ngủ đủ giấc. Đây là một trong những biểu hiện nghén mà nhiều mẹ bầu gặp phải, tương tự như nghén ăn, nghén mùi hay nghén buồn nôn.

Thông thường, nghén ngủ thường xuất hiện sớm, chủ yếu tập trung trong ba tháng đầu thai kỳ. Khoảng thời gian này cơ thể người mẹ bắt đầu có những thay đổi lớn về nội tiết tố để tạo môi trường thuận lợi cho thai nhi phát triển. Sau giai đoạn tam cá nguyệt thứ nhất, tình trạng nghén ngủ có xu hướng giảm dần khi cơ thể đã quen dần. Tuy nhiên, một số mẹ bầu có thể tiếp tục buồn ngủ ở mức độ nhẹ hơn trong các giai đoạn tiếp theo của thai kỳ.

Vì sao mẹ bầu lại bị nghén ngủ?

Hiện tượng nghén ngủ không phải là ngẫu nhiên mà xuất phát từ nhiều nguyên nhân phức tạp bên trong cơ thể mẹ bầu. Hiểu rõ những yếu tố này sẽ giúp mẹ bầu phần nào lý giải được tình trạng mệt mỏi kéo dài.

Có thể nói, nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng nghén ngủ khi mang thai là do sự thay đổi nội tiết tố đột ngột. Cụ thể, nồng độ hormone progesterone tăng cao một cách đáng kể ngay từ những tuần đầu thai kỳ. Progesterone là một loại hormone có tác dụng an thần, gây buồn ngủ, đồng thời giúp cơ thể mẹ bầu thư giãn, chuẩn bị cho quá trình mang thai và sinh nở. Sự gia tăng mạnh mẽ của hormone này đã tác động trực tiếp lên hệ thần kinh trung ương, khiến mẹ bầu cảm thấy buồn ngủ liên tục và khó cưỡng lại.

Bên cạnh đó, cơ thể mẹ bầu trong giai đoạn này cũng phải làm việc vất vả hơn để nuôi dưỡng thai nhi. Tim đập nhanh hơn, khối lượng máu tăng lên để cung cấp đủ oxy và chất dinh dưỡng cho cả mẹ và bé. Quá trình trao đổi chất diễn ra mạnh mẽ hơn, đòi hỏi cơ thể tiêu hao nhiều năng lượng hơn. Tất cả những yếu động này đều góp phần khiến mẹ bầu cảm thấy kiệt sức, uể oải và muốn ngủ nhiều hơn. Một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, tình trạng thiếu sắt hoặc thiếu máu (thường gặp ở phụ nữ mang thai) cũng có thể làm trầm trọng thêm cảm giác mệt mỏi và buồn ngủ.

Dấu hiệu nhận biết nghén ngủ khi mang thai

Nghén ngủ không phải là một hiện tượng khó nhận biết, đặc biệt khi mẹ bầu thường xuyên trải qua những cảm giác dưới đây. Việc nắm bắt các dấu hiệu này sẽ giúp mẹ bầu hiểu rõ hơn về tình trạng của mình và có những điều chỉnh phù hợp.

Các biểu hiện của nghén ngủ thường khá rõ ràng, bao gồm:

• Ngủ nhiều hơn bình thường, đặc biệt trong 3 tháng đầu: Mẹ bầu có thể ngủ tới 10-12 tiếng mỗi ngày, thậm chí nhiều hơn và vẫn cảm thấy chưa đủ giấc. 
• Cảm thấy mệt mỏi, uể oải ngay cả khi đã ngủ đủ giấc: Dù đã có một giấc ngủ dài vào ban đêm, mẹ bầu vẫn cảm thấy uể oải, nặng nề, không có năng lượng để bắt đầu ngày mới.
• Không thể tập trung, thường xuyên muốn nằm nghỉ: Mức độ tập trung giảm sút đáng kể, mẹ bầu dễ bị phân tâm và chỉ muốn tìm chỗ để nghỉ ngơi, chợp mắt.
• Giấc ngủ chập chờn, khó ngủ vào ban đêm: Dù buồn ngủ nhiều vào ban ngày nhưng ban đêm mẹ bầu lại có thể gặp khó khăn trong việc duy trì giấc ngủ sâu. Giấc ngủ có thể bị gián đoạn, chập chờn, khiến cơ thể không được nghỉ ngơi trọn vẹn.

Nghén ngủ có nguy hiểm không?

Nhiều mẹ bầu thắc mắc liệu nghén ngủ có nguy hiểm không, đặc biệt khi tình trạng này kéo dài và ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày. Nhìn chung, nghén ngủ là một phản ứng sinh lý bình thường của cơ thể khi mang thai và thường không gây nguy hiểm cho mẹ và bé.

Nghén ngủ bình thường

Tình trạng nghén ngủ được coi là bình thường khi:

• Mẹ bầu vẫn có thể thực hiện các hoạt động sinh hoạt hàng ngày, dù có cảm giác mệt mỏi và buồn ngủ hơn.
• Tình trạng này chủ yếu diễn ra trong ba tháng đầu thai kỳ và giảm dần ở các giai đoạn tiếp theo.
• Không kèm theo các triệu chứng bất thường khác như sốt, đau bụng, ra máu, hay các vấn đề về hô hấp.

Khi nghén ngủ cần đi khám bác sĩ

Mặc dù nghén ngủ thường là vô hại, nhưng trong một số trường hợp, nó có thể là dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Mẹ bầu cần đặc biệt lưu ý và đi khám bác sĩ nếu tình trạng nghén ngủ kèm theo các dấu hiệu sau:

• Tình trạng mệt mỏi quá mức, không thể kiểm soát, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt và công việc: Mẹ bầu không thể làm việc, học tập, hay thậm chí là thực hiện các công việc nhà đơn giản vì luôn trong trạng thái kiệt sức.
• Các triệu chứng như chóng mặt, hoa mắt, nhức đầu dữ dội: Đây có thể là dấu hiệu của thiếu máu nghiêm trọng hoặc các vấn đề huyết áp.
• Tăng cân quá nhanh hoặc không tăng cân: Cân nặng không ổn định có thể liên quan đến các vấn đề chuyển hóa hoặc dinh dưỡng.
• Tâm trạng thay đổi thất thường, trầm cảm, lo âu kéo dài: Buồn ngủ liên tục có thể là triệu chứng của trầm cảm khi mang thai, cần được hỗ trợ tâm lý.
• Khó thở, tim đập nhanh bất thường: Đây có thể là dấu hiệu của các vấn đề về tim mạch hoặc hô hấp.
• Sưng phù tay chân, huyết áp cao: Cần tầm soát tiền sản giật.

Theo nghiên cứu từ Đại học Y khoa Wake Forest Baptist Health, khoảng 10-15% phụ nữ mang thai có thể gặp phải tình trạng thiếu máu do thiếu sắt, dẫn đến mệt mỏi và buồn ngủ nghiêm trọng hơn. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng thiếu máu có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, gây sinh non hoặc thai nhẹ cân. Do đó, việc thăm khám bác sĩ định kỳ và khi có dấu hiệu bất thường là vô cùng quan trọng để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé.

Các biện pháp khắc phục nghén ngủ hiệu quả

Dù nghén ngủ là một hiện tượng tự nhiên, mẹ bầu vẫn có thể áp dụng nhiều phương pháp để giảm bớt sự khó chịu và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Để đối phó với tình trạng nghén ngủ, mẹ bầu có thể tập trung vào việc thiết lập một lối sống lành mạnh và điều chỉnh các thói quen hàng ngày.

Thiết lập thói quen ngủ khoa học

Một giấc ngủ chất lượng là yếu tố then chốt giúp giảm thiểu cảm giác buồn ngủ ban ngày. Hãy cố gắng:

• Ngủ đủ giấc: Đảm bảo ngủ từ 8-10 tiếng mỗi đêm. Nếu có thể, hãy tranh thủ những giấc ngủ ngắn (khoảng 20-30 phút) vào ban ngày để bổ sung năng lượng, tránh ngủ quá lâu vào ban ngày gây mất ngủ về đêm.
• Đi ngủ và thức dậy vào cùng một khung giờ mỗi ngày: Điều này giúp thiết lập đồng hồ sinh học của cơ thể, cải thiện chất lượng giấc ngủ.
• Tạo môi trường ngủ lý tưởng: Phòng ngủ nên tối, yên tĩnh và mát mẻ. Tránh sử dụng các thiết bị điện tử trước khi ngủ.

Duy trì vận động hợp lý

Việc vận động nhẹ nhàng không chỉ giúp cải thiện sức khỏe mà còn tăng cường năng lượng và cải thiện chất lượng giấc ngủ.

• Tập thể dục nhẹ nhàng: Các hoạt động như đi bộ, bơi lội, yoga cho bà bầu có thể giúp cơ thể sản xuất endorphin, cải thiện tâm trạng và giảm mệt mỏi. Tuy nhiên, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu bất kỳ chương trình tập luyện nào.
• Không tập thể dục gần giờ ngủ: Nên tập luyện vào buổi sáng hoặc đầu giờ chiều để không ảnh hưởng đến giấc ngủ ban đêm.

Điều chỉnh chế độ ăn uống

Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì năng lượng cho cơ thể mẹ bầu.

• Ăn các bữa nhỏ, thường xuyên: Thay vì 3 bữa chính lớn, hãy chia thành 5-6 bữa nhỏ trong ngày để duy trì đường huyết ổn định, tránh cảm giác đói và mệt mỏi.
• Bổ sung thực phẩm giàu sắt: Thịt đỏ, đậu, rau xanh đậm, ngũ cốc nguyên hạt giúp ngăn ngừa thiếu máu – một nguyên nhân gây mệt mỏi.
• Uống đủ nước: Đảm bảo cơ thể đủ nước, khoảng 2-2,5 lít mỗi ngày, để tránh mất nước và kiệt sức.
• Hạn chế caffeine và đường: Dù có thể tạo cảm giác tỉnh táo nhất thời, chúng có thể gây rối loạn giấc ngủ và làm mẹ bầu mệt mỏi hơn về sau.

Quản lý căng thẳng, thư giãn tinh thần

Căng thẳng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng mệt mỏi và buồn ngủ.

• Tìm kiếm sự hỗ trợ: Chia sẻ cảm giác của bạn với chồng, gia đình hoặc bạn bè thân thiết.
• Thực hành các kỹ thuật thư giãn: Thiền định, hít thở sâu, nghe nhạc nhẹ nhàng có thể giúp giảm căng thẳng và cải thiện tâm trạng.
• Dành thời gian cho bản thân: Tham gia các hoạt động yêu thích, đọc sách, xem phim để giải tỏa áp lực.

Áp dụng những biện pháp này một cách kiên trì sẽ giúp mẹ bầu giảm bớt sự khó chịu của nghén ngủ, tận hưởng hành trình mang thai một cách thoải mái và khỏe mạnh hơn.

Nghén ngủ là một phần tất yếu của quá trình mang thai, cho thấy cơ thể bạn đang nỗ lực hết mình để nuôi dưỡng một sinh linh bé bỏng. Việc hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu và các biện pháp khắc phục sẽ giúp mẹ bầu an tâm hơn, chủ động chăm sóc bản thân tốt hơn. Đừng ngần ngại tìm kiếm sự hỗ trợ từ bác sĩ hoặc người thân khi cảm thấy quá mệt mỏi hay có bất kỳ lo lắng nào về sức khỏe.