Nguyên nhân bị gout, triệu chứng và cách phòng ngừa bệnh từ sớm

Bị gout không còn là tình trạng hiếm gặp và chỉ xảy ra ở người lớn tuổi như nhiều người vẫn nghĩ. Thực tế, ngày càng có nhiều người trẻ cũng rơi vào tình trạng này do thói quen ăn uống giàu đạm, sử dụng rượu bia thường xuyên và lối sống thiếu vận động. Dù không phải là bệnh nguy hiểm tức thì nhưng gout có thể gây ra những cơn đau khớp dữ dội, làm suy giảm chất lượng cuộc sống và dẫn đến nhiều biến chứng nếu không được phát hiện, điều trị kịp thời.

Bị gout là sao?

Gout là một dạng viêm khớp do rối loạn chuyển hóa purin trong cơ thể, dẫn đến nồng độ axit uric trong máu tăng cao. Khi nồng độ axit uric vượt ngưỡng hòa tan, các tinh thể urat sẽ lắng đọng tại các khớp, mô mềm và thận, gây ra các cơn đau, sưng đỏ, nóng ở khớp, đặc biệt là khớp ngón chân cái.

Một trong những cơ sở khoa học rõ ràng nhất là mối liên quan giữa nồng độ axit uric máu cao và nguy cơ bùng phát gout. Nghiên cứu của Richette & Bardin (2010, The Lancet) đã làm rõ rằng sự lắng đọng tinh thể urat monosodium (MSU) trong các khớp là nguyên nhân trực tiếp gây viêm và đau trong các cơn gout cấp.

Căn bệnh này thường khởi phát đột ngột, gây đau dữ dội và có thể tái phát nếu không được kiểm soát tốt. Gout không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây tổn thương khớp vĩnh viễn và các biến chứng ở thận.

Bệnh gout được chia thành hai loại chính:

Vì sao bị gout nguyên phát? Do rối loạn chuyển hóa purin bẩm sinh hoặc không rõ nguyên nhân, chiếm khoảng 90–95% các trường hợp gout. Chế độ ăn nhiều purin như nội tạng động vật, hải sản, rượu bia, béo phì, lười vận động,…. Loại bệnh này thường xuất hiện ở nam giới trung niên, có yếu tố di truyền. 

Lý do bị gout thứ phát là hậu quả của các bệnh lý hoặc tình trạng y tế khác gây tăng axit uric máu, chẳng hạn như:

• Bệnh thận mạn tính giảm thải axit uric
• Bệnh máu ác tính tăng phân hủy tế bào
• Tác dụng phụ của một số thuốc lợi tiểu, thuốc điều trị ung thư,…

Nó có thể xuất hiện ở nhiều lứa tuổi, không liên quan đến chế độ ăn.

Biểu hiện của người bị bệnh gout

Ở giai đoạn đầu

Bệnh khởi phát bằng những cơn đau khớp cấp tính, xuất hiện đột ngột, nhất là vào ban đêm. Cơn đau dữ dội đi kèm cảm giác sưng, nóng và đỏ tại khớp như khớp ngón chân cái. 

Ngoài ra, người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi, sốt nhẹ và đau nhức kéo dài sau mỗi đợt gout cấp. Những đợt này có thể lặp đi lặp lại nhiều lần nếu không kiểm soát tốt, mỗi lần kéo dài vài ngày đến vài tuần và có xu hướng nặng dần theo thời gian.

Giai đoạn mãn tính

Triệu chứng không còn bùng phát từng đợt mà trở nên dai dẳng hơn. Người bệnh có thể thấy xuất hiện các hạt tophi dưới da là những khối u nhỏ chứa tinh thể urat, thường thấy ở vành tai, khuỷu tay, ngón tay, bàn chân. Khớp bị đau nhức liên tục, biến dạng, hạn chế vận động, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hàng ngày. Mức độ tổn thương lan rộng đến nhiều khớp và có thể kéo dài không dứt.

Nếu không được điều trị kịp thời, gout có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Sự lắng đọng tinh thể urat lâu ngày gây tổn thương khớp vĩnh viễn, biến dạng hoặc mất chức năng khớp. Axit uric cũng có thể tích tụ trong thận, hình thành sỏi hoặc dẫn đến suy thận mạn tính. Bên cạnh đó, các hạt tophi bị vỡ còn có nguy cơ gây loét, nhiễm trùng mô mềm. Bên cạnh đó, người mắc gout có nguy cơ cao mắc các bệnh tim mạch như cao huyết áp, xơ vữa động mạch và đái tháo đường.

Các phương pháp điều trị cho người bị gout

Việc điều trị gout hiện nay không chỉ nhằm giảm đau trong các đợt cấp mà còn hướng tới kiểm soát axit uric lâu dài, ngăn ngừa tái phát và biến chứng. Phác đồ thường được kết hợp giữa dùng thuốc, thay đổi lối sống và theo dõi định kỳ.

Sử dụng thuốc điều trị

Ở giai đoạn gout cấp, bác sĩ sẽ chỉ định các loại thuốc giúp giảm đau và kháng viêm nhanh chóng. Nhóm thuốc thường dùng bao gồm colchicine, thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) và corticosteroid. Những loại thuốc này giúp kiểm soát cơn đau và cải thiện viêm khớp trong thời gian ngắn.

Sau khi kiểm soát đợt cấp, mục tiêu điều trị chuyển sang kiểm soát nồng độ axit uric máu. Bệnh nhân có thể được kê thuốc hạ axit uric như allopurinol, febuxostat ức chế sản sinh axit uric hoặc probenecid tăng thải axit uric qua thận. 

Các nghiên cứu lâm sàng về thuốc như allopurinol, febuxostat và colchicine đã được thực hiện rộng rãi. Tiêu biểu là nghiên cứu CARES năm 2018 cho thấy febuxostat và allopurinol có hiệu quả tương đương trong kiểm soát axit uric nhưng cần lưu ý khi dùng cho bệnh nhân có tiền sử bệnh tim.

Việc sử dụng thuốc này cần theo dõi định kỳ để tránh tác dụng phụ và đảm bảo hiệu quả.

Điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt

Một nghiên cứu nổi tiếng kéo dài 12 năm với hơn 47.000 nam giới do Harvard thực hiện (Choi et al., 2004, New England Journal of Medicine) đã chứng minh rằng chế độ ăn nhiều purin như thịt đỏ, nội tạng, hải sản làm tăng nguy cơ mắc gout, trong khi sữa ít béo có thể giúp giảm nguy cơ.

Do đó, điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt là yếu tố không thể thiếu trong kiểm soát bệnh lâu dài. Người bị gout cần hạn chế các thực phẩm giàu purin như thịt đỏ, hải sản, nội tạng động vật, rượu bia và nước ngọt có gas. Uống nhiều nước, duy trì cân nặng hợp lý và tập thể dục thường xuyên sẽ hỗ trợ quá trình đào thải axit uric hiệu quả hơn.

Ngoài ra, cần điều trị tích cực các bệnh lý đi kèm như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, đái tháo đường … vì đây là các yếu tố làm tăng nguy cơ tái phát gout và gây biến chứng. Trong một số trường hợp nặng có tổn thương khớp nghiêm trọng hoặc hạt tophi lớn, can thiệp ngoại khoa như phẫu thuật cắt bỏ hạt tophi hoặc thay khớp có thể được xem xét.

Để giảm nguy cơ mắc bệnh gout cũng như hạn chế tái phát ở người từng bị, việc điều chỉnh lối sống và chế độ ăn đóng vai trò rất quan trọng.

Cách phòng ngừa bệnh gout

Chế độ ăn uống khoa học là yếu tố nền tảng

Người khỏe mạnh lẫn người có nguy cơ cao nên hạn chế các thực phẩm chứa nhiều purin như thịt đỏ, hải sản, nội tạng động vật, nấm, đậu hạt và đặc biệt là rượu bia, nước ngọt có gas. 

Nên tăng cường rau xanh, trái cây tươi trừ những loại quá ngọt, ngũ cốc nguyên hạt và sữa ít béo. Uống đủ nước khoảng 2–3 lít mỗi ngày giúp cơ thể đào thải axit uric hiệu quả hơn.

Duy trì cân nặng hợp lý 

Đây cũng rất cần thiết vì béo phì là yếu tố làm tăng nồng độ axit uric trong máu. Tăng cân quá nhanh hoặc giảm cân cấp tốc đều có thể gây rối loạn chuyển hóa. Việc vận động nhẹ nhàng mỗi ngày, như đi bộ, bơi lội, yoga,… giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và hỗ trợ điều hòa chuyển hóa purin.

Cần theo dõi sức khỏe định kỳ

Đặc biệt là xét nghiệm axit uric máu nếu có tiền sử gia đình bị gout hoặc đang mắc các bệnh liên quan như tăng huyết áp, tiểu đường, bệnh thận. Việc phát hiện sớm nồng độ axit uric cao khi chưa có triệu chứng sẽ giúp can thiệp kịp thời, phòng ngừa gout ngay từ đầu. Cùng với đó, nên hạn chế tự ý dùng thuốc lợi tiểu, thuốc điều trị ung thư hoặc kháng sinh dài ngày mà không có chỉ định của bác sĩ, vì đây là những loại thuốc có thể làm tăng axit uric máu.

Câu hỏi thường gặp về bệnh gout

Gout có di truyền không?
Gout có yếu tố di truyền. Nếu trong gia đình có người từng mắc bệnh gout, nguy cơ bạn bị tăng lên đáng kể, nhất là khi kết hợp với chế độ ăn uống nhiều purin hoặc lối sống thiếu lành mạnh.

Người trẻ bị gout có nhiều không?
Ngày càng nhiều người trẻ bị gút. Trước đây gout chủ yếu gặp ở nam giới trung niên, nhưng hiện nay, tỷ lệ người trẻ dưới 40 tuổi mắc bệnh đang tăng do thói quen ăn uống nhiều đạm, uống rượu bia thường xuyên, lười vận động và thức khuya kéo dài.

Uống nhiều nước có giúp giảm gout không?
Uống đủ nước mỗi ngày giúp tăng thải axit uric qua đường tiết niệu, từ đó hỗ trợ phòng ngừa và giảm nguy cơ tái phát gout. Tuy nhiên, chỉ uống nước thôi là chưa đủ, vẫn cần kết hợp với chế độ ăn và điều trị đúng cách.

Người gầy có bị gout không?
Gout không chỉ xảy ra ở người thừa cân hay béo phì. Người gầy vẫn có thể mắc gout nếu có yếu tố di truyền, ăn uống nhiều purin, uống rượu bia thường xuyên hoặc mắc bệnh nền như rối loạn chuyển hóa, bệnh thận.

Bị gout không có nghĩa là bạn phải sống chung với đau đớn hoặc hạn chế mọi sinh hoạt. Với sự hiểu biết đúng đắn, chế độ ăn uống hợp lý và tuân thủ điều trị y khoa, hoàn toàn có thể kiểm soát được bệnh và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Việc chủ động phòng ngừa và điều chỉnh lối sống càng sớm, hiệu quả bảo vệ sức khỏe về lâu dài càng cao.

Bài viết thuộc bản quyền của MamaCare.com.vn – website chính thức của Công ty TNHH Đầu tư XNK HOAN TT, đơn vị chuyên nhập khẩu và phân phối các sản phẩm dinh dưỡng y học từ Úc. Để đảm bảo mua đúng hàng chính hãng, quý khách có thể đặt hàng trực tiếp tại website hoặc fanpage chính thức của MamaCare.

Đặc biệt, đối với người lớn tuổi gặp tình trạng suy nhược cơ thể, sụt cân hoặc mắc bệnh lý nền như tiểu đường, quý khách có thể tham khảo thêm sữa tăng cân cho người già và sữa chuyên biệt dành cho người tiểu đường do MamaCare phân phối.